សកម្មជនបរិស្ថាន លើកឡើងថា ការដាំដើមឈើឡើងវិញជារឿងល្អ ប៉ុន្តែបើសិនមិនចាប់ខ្លួនអ្នកកាប់ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង រួមទាំងមន្ត្រីដែលពាក់ព័ន្ធការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើមកដាក់ទោសតាមច្បាប់នោះទេ ព្រៃឈើនៅក្នុងកម្ពុជានឹងវិនាសអស់ដដែល។
ការលើកឡើងរបស់ក្រុមសកម្មជនបរិស្ថាននេះ បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរនៅលើទំព័រ Facebook របស់លោកនៅថ្ងៃពិធីបុណ្យ «រុក្ខទិវា» កាលពីថ្ងៃទី០៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ ដោយអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ចូលរួមដាំដុះ និងការពារព្រៃឈើឱ្យបានគង់វង្ស ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សគ្រប់ជំនាន់។
សកម្មជនបរិស្ថានម្នាក់ទៀត លោក ឆឺយ ឧត្ដមរស្មី ចាត់ទុកការអំពាវនាវឱ្យដាំដើមឈើឡើងវិញជាការរួមចំណែកមួយ ប៉ុន្តែយុទ្ធសាស្ត្រនេះមិនទទួលបានជោគជ័យឡើយ បើសិនរដ្ឋាភិបាលមិនចាត់វិធានការទៅលើអ្នកកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងមន្ត្រីដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសព្រៃឈើនោះ។
លោកបន្តថា កន្លងមក រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសចាត់វិធានការច្បាប់ចំពោះឧក្រិដ្ឋជន និងអ្នកកាប់ឈើ ប៉ុន្តែលទ្ធផលជាក់ស្ដែងនោះមិនមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ ដោយសារឧកញ៉ា ឈ្មួញ និងក្រុមហ៊ុនធំៗដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ នៅតែមិនត្រូវបានចាប់ខ្លួនមកផ្ដន្ទាទោស ខណៈអាជីវកម្មឈើរបស់ពួកគេនៅតែដំណើរការធម្មតា។
លោក ឆឺយ ឧត្ដមរស្មី បន្តថា បើរដ្ឋាភិបាលមិនមានវិធានការទៅលើមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស និងបិទអាជីវកម្មក្រុមហ៊ុនឈើ រួមទាំងចាប់ខ្លួនអ្នកប្រព្រឹត្តដាក់ទោសនោះទេ ព្រៃឈើនៅកម្ពុជានឹងវិនាស។
លោកថា បើសិនជាអាច រដ្ឋាភិបាលគួរបិទក្រុមហ៊ុនអាជីវកម្មឈើទាំងតូចទាំងធំនៅទូទាំងប្រទេស ទើបអាចទប់បាន។ បើសិនមិនបិទ ហើយបណ្ដោយឱ្យក្រុមហ៊ុនធ្វើ គឺក្រុមហ៊ុននោះតែងតែរំលោភបំពានទៅលើឈើប្រណិត និងឈើនៅក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ។ រឿងទាំងអស់នោះ មន្ត្រីជំនាញបានដឹងច្បាស់ ប៉ុន្តែមន្ត្រីទាំងនោះធ្វើជាមិនដឹងមិនឮ ដោយសារទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីឧកញ៉ាមួយចំនួន។ លោកគិតថា មានតែដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើមន្ត្រីក្រោមឱវាទដែលទទួលបានពីការសូកប៉ាន់ធ្ងន់ធ្ងរ។
សកម្មជនព្រៃឡង់ និងជាអ្នកសម្របសម្រួលបណ្ដាញព្រៃឡង់ប្រចាំខេត្តកំពង់ធំ លោក ហឿន សុភាព ចាត់ទុកការរៀបចំដាំដើមឈើឡើងវិញជារឿងល្អ ប៉ុន្តែប្រសិនជាបើគ្រាន់តែដាំហើយមិនទប់ស្កាត់បទល្មើស លោកថាព្រៃឈើនៅកម្ពុជានឹងវិនាសដដែល។ ជាក់ស្ដែងបទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ និងព្រៃឈើផ្សេងទៀត កំពុងរងការកាប់បំផ្លាញយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ទោះបីជាក្រសួងបរិស្ថាន បានដាក់មន្ត្រីឧទ្យានុរក្សគ្រប់ច្រកក្ដី ប៉ុន្តែការដឹកឈើចេញនៅតែកើតមានរាល់ថ្ងៃ។
លោក ហឿន សុភាព ថាប្រទេសកម្ពុជានឹងមិនមានព្រៃឈើសល់ទៀតឡើយ ជាពិសេសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ បើសិនរដ្ឋាភិបាលគ្មានវិធានការជាក់លាក់ក្នុងការទប់ស្កាត់នោះ ព្រោះបទល្មើសមិនមានការថយចុះឡើយ ដោយសារចំណាត់ការរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងបរិស្ថានធូររលុង។ លើសពីនេះ លោកថាការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើមិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ ដោយសារមន្ត្រីធំៗនៅពីក្រោយករណីបទល្មើស ខណៈឧកញ៉ាធំៗមួយចំនួនទៀតដែលបានកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើកន្លងមក និងបច្ចុប្បន្ន មិនទាន់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនមកផ្ដន្ទាទោសតាមច្បាប់ដូចការប្ដេជ្ញារបស់រដ្ឋាភិបាលនៅឡើយ។
លោកលើកឡើងទៀតថា ទាំងក្រសួង ទាំងមន្ត្រីជំនាញ កំពុងបិទបាំងសារព័ត៌មាន និងប្រជាជនចូលទៅដល់តំបន់ការពារ ហើយមិនឱ្យសហគមន៍ចូលទៅមើលកន្លែងដែលមានបញ្ហាព្រៃឈើ។ អ៊ីចឹង បញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា សកម្មភាពទាំងអស់ហ្នឹងកំពុងកើតឡើង ហើយកំពុងផ្ដើមដោយមន្ត្រីអាជ្ញាធរមួយចំនួនកំពុងឃុបឃិតជាមួយឈ្មួញ កំពុងមានសកម្មភាពកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។ លោកគិតថា បើសិនជាចង់ឱ្យព្រៃឈើសល់ គួរតែបើកចំហបេះដូង ហើយបើកឱកាសឲ្យមានការចូលរួមពីវិស័យចម្រុះ គ្រប់ស្ថាប័ន គ្រប់ជាតិសាសន៍តែម្ដង ជាពិសេសឱ្យគាត់ទៅឃើញបញ្ហាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា។
កាលពីឆ្នាំ២០១៦ លោក ហ៊ុន សែន បានបង្កើតក្រុមការងារពិសេសមួយដែលដឹកនាំដោយលោក សៅ សុខា មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេសអមដោយកងទ័ពឆត្រយោង៩១១ និងអភិបាលខេត្តមួយចំនួន ដោយប្រើឧទ្ធម្ភាគចក្រពីរគ្រឿងដើម្បីបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើនៅកម្ពុជា។ ក្រៅពីបង្កើតក្រុមការងារពិសេសហើយ លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានដៅឈ្មោះឧកញ៉ាយ៉ាងតិចពីរនាក់ដែលជាអ្នករកស៊ីឈើទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាម ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ ឧកញ៉ាទាំងនោះមិនត្រូវបានចាប់ខ្លួនមកផ្ដន្ទាទោសឡើយ។
មិនមែនតែឧកញ៉ាពីរនាក់នោះទេ កាលពីឆ្នាំ២០១៩ ឧកញ៉ា វន់ ប៊ុនថៃ ឧកញ៉ា ស្រ៊ុន ម៉េងលាង ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន ម៉េង លាង និងឧកញ៉ា តុប វីរដា ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន វិជ្ជរី ដែលពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រៃឈើនោះ គិតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ពួកគេមិនទាន់ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួននៅឡើយ។
ក្រៅពីប្រកាសទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើនេះដែរ កន្លងមក លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ប្រកាសថា លោកនឹងកាត់កខ្លួនឯង បើមិនអាចទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើបាន។ ក្រោយមកទៀត លោកបានថ្លែងថា លោកស្អប់អ្នកបំផ្លាញព្រៃឈើ និងចាត់ទុកការកាប់ឈើដូចជា «ការកាប់ក្បាល» របស់លោកដែរ។
បើទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសក្ដែងៗថានឹងកាត់កខ្លួនឯង និងដាក់ចេញវិធានការក្ដៅដើម្បីការពារព្រៃឈើក្ដី ប៉ុន្តែវិធានការទាំងនោះត្រូវបានបរាជ័យ ដោយសារតែប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់កាន់តែខ្លាំងឡើង។
ជាក់ស្ដែងកាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) បានបង្ហាញការរកឃើញថ្មីមួយអំពីការបន្តកាប់ឈើនៅព្រៃឡង់ទ្រង់ទ្រាយធំ ខណៈការចុះល្បាតព្រៃរបស់ប្រជាសហគមន៍ត្រូវបានហាមឃាត់។ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភថា ព្រៃឡង់ដែលមានផ្ទៃក្រឡាប្រមាណកន្លះលានហិកតារ ស្ថិតក្នុង «ហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរ»។
លើសពីនេះ អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិបានរកឃើញថា ក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ទំហំព្រៃឡង់ជាង ១សែន (១០២៤៣៦) ហិកតារ ឬស្មើនឹង ២៤ភាគរយ ត្រូវបានបាត់បង់ក្លាយជាវាលរហោឋាន។ ដោយឡែកនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា បានបាត់បង់គម្របព្រៃឈើសរុបរហូតដល់ទៅ ២លាន ៣សែនហិកតារ ធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសទាំង១០ ក្នុងពិភពលោកដែលរងការបាត់បង់ព្រៃឈើខ្លាំងជាងគេបំផុត៕