កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី៧ ខែកញ្ញា ពួកតាលីបង់ដែលឈ្នះសង្គ្រាមនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន បានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនដើម្បីដឹកនាំប្រទេស និងដើម្បីឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិទទួលស្គាល់របបរបស់ខ្លួន។
ប៉ុន្តែពិភពលោកមើលទៅពុំមានការភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេចំពោះរដ្ឋាភិបាលថ្មីអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដែលបង្កើតឡើងដោយពួកតាលីបង់ លើកលែងតែទីក្រុងប៉េកាំងមួយប៉ុណ្ណោះដែលប្រកាសគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលមួយនេះជាមួយនឹងការផ្ដល់ជំនួយផ្សេងៗមានទាំងស្បៀងអាហារ ថ្នាំពេទ្យ វ៉ាក់សាំងប្រឆាំងជំងឺកូវីដ-១៩ និងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតសរុបទៅជាង ៣០លានដុល្លារអាមេរិក។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក វ៉ាង យី អះអាងថា ចិនបានសម្រេចបញ្ជូនជំនួយជាបន្ទាន់ទៅឱ្យរបបរដ្ឋាភិបាលតាលីបង់។ លោក វ៉ាង យី ប្រកាសថា ក្នុងជំនួយនោះគឺចិនបានផ្ដល់វ៉ាក់សាំងប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ចំនួន ៣លានដូស។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ចិនសន្យាជួយទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលជំងឺកូវីដនៅប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានទៀតផង។ នេះបើតាមសារព័ត៌មានរបស់ចិន People Daily ដែលបានចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី៩ ខែកញ្ញា។
ចិនដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាប្រទេសគាំទ្ររបបតាលីបង់លេចធ្លោជាងគេ ក្នុងការស្ដារស្ថិរភាពនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានឡើងវិញ ជាមួយនឹងការគាំទ្ររបបតាលីបង់ដែលជាប្រភពនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរកាលពីពេលដែលក្រុមនេះគ្រប់គ្រងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន នៅរវាងឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ២០០១។
ចិនត្រូវបានមើលឃើញទៀតថានឹងរៀបចំការដាក់វិនិយោគទុន និងផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីច្រើនរយលានដុល្លារទៅឱ្យរបបតាលីបង់ គឺដើម្បីបានផលប្រយោជន៍មកវិញនូវតម្លៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ទោះបីជាទីក្រុងប៉េកាំងបារម្ភខ្លះដែរអំពីអស្ថិរភាពនៃសង្គមរបស់ពួកតាលីបង់ ជាមួយនឹងការមិនគាំទ្រពេញទំហឹងពីពួកលោកខាងលិច ជាពិសេសគឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ពន្ធមិត្ត។
មួយវិញទៀត គេអាចមើលឃើញថា ចិនទំនងមិនហក់ចូលក្នុងរបបតាលីបង់ដោយខ្លួនឯងនោះទេ គឺចិនអាចនឹងអូសទាញប្រទេសរុស្ស៊ី ចូលពាក់ព័ន្ធនឹងខ្លួនមួយដែរ គឺដើម្បីប្រជែងអាមេរិក និងសម្ពន្ធមិត្តអាមេរិក។ ប៉ុន្តែរុស្ស៊ី ធ្លាប់ស្គាល់ភាពល្វីងជូរចត់ បរាជ័យ និងអាម៉ាស់រួចទៅហើយជាមួយរបបតាលីបង់។ រុស្ស៊ី និងរបបអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដែលទីក្រុងមូស្គូ លើកបន្តុបឱ្យឡើងកាន់អំណាច ទីបំផុតត្រូវបានពួកតាលីបង់ផ្ដួលរំលំនៅឆ្នាំ១៩៩៦ គឺពេលនោះកងទ័ពរុស្ស៊ី ក៏រត់ប្រផាប់ចាប់ប្រភីងចេញពីប្រទេសនេះដែរ។
សម្រាប់រុស្ស៊ីមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់ទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលដែលពួកតាលីបង់បង្កើតឡើងកាលពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុននេះទេ។
តែចិននៅតែសង្ឃឹមថា ខ្លួនគេអាចរស់នៅបានជាមួយរបបតាលីបង់។ ក្រុងប៉េកាំងប្រហែលជាគិតថា របបតាលីបង់ពេលនេះមិនមែនដូចទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ទៀតនោះទេ។ បើដូចនេះ ចិនច្បាស់ណាស់នឹងហ៊ានទម្លាក់ប្រាក់កម្ចីពាន់លានដុល្លារទៅឱ្យរបបមួយនេះ។
ចិនអាចមានមហិច្ឆតាលើសពីនេះទៅទៀត។ មហិច្ឆតារបស់ចិន ទំនងបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យពួកតាលីបង់ យល់ព្រមយ៉ាងហោចណាស់មានវត្តមានរបស់កងទ័ពចិននៅលើទឹកដីនេះ គឺក្នុងផលប្រយោជន៍ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ចិន។ នេះជាមហិច្ឆតាទីមួយ។
ចំណែកមហិច្ឆតាទីពីរ ចិនអាចពង្រីកយុទ្ធសាស្ត្រកងទ័ពរបស់ខ្លួនតាមរយៈប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន ខណៈចិនអាចធ្វើបានមហិច្ឆតារបស់ខ្លួនបណ្ដើរៗហើយនៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ពីព្រោះប៉ាគីស្ថានជាកូនបំណុលរបស់ចិនរាប់ពាន់លានដុល្លារ ហើយកំពុងតែរងនូវការរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈមួយចំនួនរបស់ប្រទេសនេះ ដោយសារតែការបង្វិលប្រាក់សំណងទៅឱ្យចិនវិញមិនទាន់ពេលវេលា។
យ៉ាងណា ក្រុងប៉េកាំងត្រូវបានមើលឃើញថា មានផែនការពង្រីកភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងយោធានៅអាស៊ីកណ្ដាល ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសឥណ្ឌា ព្រោះឥណ្ឌា និងចិន មកដល់ពេលនេះនៅតែជាសត្រូវប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងគ្នានៅឡើយទេ។ ប្រទេសមហាយក្សធំពីរនេះ កំពុងតែបង្កើនកម្លាំងកងទ័ពរៀងៗខ្លួនតាមព្រំដែនរួមគ្នា។
តាមសេចក្ដីរាយការណ៍ កងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរបានកើនឡើង ១០ម៉ឺននាក់ដូចៗគ្នា ហើយសព្វាវុធក៏ត្រូវបានដាក់ពង្រាយរួចជាស្រេចទៅហើយដែរ។ ទាំងនេះក៏ជាមធ្យោបាយមួយដែលចិនសម្លឹងមើលរួចជាស្រេចសម្រាប់ដែនដីអាហ្វហ្គានីស្ថាន ក្រោមរបបតាលីបង់។
សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកឯណោះវិញដែលរងភាពអាម៉ាស់ជាខ្លាំងដោយសារតែបណ្ដោយឱ្យរបបតាលីបង់ឡើងកាន់អំណាចបានវិញនោះ បានប្រកាសដាច់ខាតថា បើតាលីបង់មិនដូរឥរិយាបថដឹកនាំប្រទេសដូចខ្លួនដែលបានកាន់អំណាចពីឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ២០០១ ទៀតនោះទេ គឺអាមេរិកមិនទទួលស្គាល់របបនេះជាដាច់ខាត។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោក Antony Blinken បានបញ្ជាក់នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយជាមួយសារព័ត៌មាននៃទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Tolo នៃប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន ថា ក្រុងវ៉ាស៊ីនតុន កំពុងតែសម្លឹងមើលទៅពួកតាលីបង់យ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន ដោយត្រៀមខ្លួនសហការជាមួយនឹងរបបមួយនេះ ឱ្យតែរបបនេះគោរពកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនម៉ត់ចត់មែន គឺទីមួយបើកចំហសេរីភាពរបស់ប្រជាជន គោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ទីពីរ មិនផ្ដល់ជម្រកឱ្យពួកភេរវកម្មនៃក្រុមណាមួយរស់នៅក្នុងប្រទេសនេះ ហើយទីបី មិនបណ្ដោយឱ្យមានវត្តមានទ័ពបរទេសលើទឹកដីអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
លោក Antony Blinken បានបញ្ជាក់ថា បើដឹងថាមានទ័ពបរទេសដែលទំនងលោកសំដៅទៅលើប្រទេសចិន គឺសម្រាប់អាមេរិក មិនអត់ឱនឱ្យតាលីបង់ដាច់ខាត។ លោក អាតូនី បានបញ្ជាក់ទៀតថា សមាសភាពរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីរបស់ពួកតាលីបង់ មិនចម្លែកនោះទេ គឺសូម្បីតែស្ត្រីម្នាក់ក៏គ្មានដែរ។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ សមាសភាពគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីតាលីបង់សុទ្ធតែមានក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃភេរវកម្មទៀតផង ដូចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្ដីទី លោក Mullah Hasan Akhund ស្ថិតក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋមន្ត្រីមហាផ្ទៃ Sirajuddin Haqqani ត្រូវបាន FBI អាមេរិកតាមចាប់ខ្លួនដោយប្រកាសផ្ដល់ប្រាក់ ៥លានដុល្លារ ហើយកើនដល់ ១០លានដុល្លារដល់ជនណាដែលនាំខ្លួនបុរសនេះមកឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក។ តែយ៉ាងណា សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក អាចដោះដូរឥរិយាបថបាន គឺឱ្យតែរដ្ឋាភិបាលតាលីបង់គោរពកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនដែលអះអាងថា ការដឹកនាំរបស់តាលីបង់ថ្មីនេះ គឺគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
សម្រាប់នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្ដីទី MULLAH AKHUNG បានទទូចថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកពិតណាស់ចង់សហប្រតិបត្តិការជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺមិនរើសអើងអ្វីនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា អាហ្វហ្គានីស្ថានចង់ស្ដារសេដ្ឋកិច្ច និងជីវភាពរបស់ប្រជាជនជាមួយនឹងការជួយជ្រោមជ្រែងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។
ក្នុងស្ថានភាពនេះ សហគមន៍អន្តរជាតិគឺថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបានជួបប្រជុំគ្នាតាមវីដេអូ CONFERENCE។ វេទិកានេះរៀបចំដោយប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ និងអាមេរិក។ ក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីលោកខាងលិចទាំងនោះ រួមមានប្រទេសជប៉ុន ផងដែរ។ វេទិកានេះសំដៅពិនិត្យជាក់ស្ដែងទៅលើស្ថានការណ៍ចុងក្រោយនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដោយក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីលើកឡើងអំពីការផ្ដល់ជំនួយមនុស្សធម៌ទៅឱ្យប្រជាជនអាហ្វហ្គានីស្ថានតាមរយៈអង្គការអន្តរជាតិ។
ប្រទេសជប៉ុន សន្យាមុនគេថានឹងផ្ដល់ជំនួយផ្សេងៗមានដូចជាស្បៀង ថ្នាំពេទ្យជាដើមក្នុងតម្លៃ ៦៥លានដុល្លារ ប៉ុន្តែមិនមែនជំនួយសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់នោះទេ។ ជាមួយគ្នានេះ សហភាពអឺរ៉ុបតំណាង ២៧ប្រទេសនៅអឺរ៉ុប សម្ដែងការខកចិត្តចំពោះសមាសភាពគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
សហភាពអឺរ៉ុប និយាយថា រដ្ឋាភិបាលអន្តរកាលថ្មីមួយដែលត្រូវបានបង្ហាញដោយក្រុមតាលីបង់ មិនបានគោរពទៅតាមការសន្យារបស់មេដឹកនាំក្រុមនេះ ដែលថានឹងរួមបញ្ចូលក្រុមផ្សេងៗគ្នា។
អ្នកនាំពាក្យសហភាពអឺរ៉ុប Peter Stano បានលើកឡើងថា ក្រោយការវិភាគទៅលើបញ្ជីឈ្មោះបុគ្គលដែលត្រូវបានប្រកាសនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលថ្មីនោះមិនមានលក្ខណៈចម្រុះ និងតំណាងឲ្យក្រុមផ្សេងៗដែលមកពីក្រុមជនជាតិ និងសាសនាខុសគ្នានៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដែលសង្ឃឹមថានឹងឃើញនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនោះ ដែលនេះមិនដូចនឹងការសន្យារបស់ក្រុមតាលីបង់ក្នុងពេលកន្លងមកនោះទេ៕