ប្រទេសភូមា បានក្លាយជាសមាជិកអាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៩៧ នៅអំឡុងពេលដែលប្រទេសនេះធ្លាក់ក្នុងរបបសឹកនៅឡើយ។ ប៉ុន្តែពេលនោះ ពួកយោធាភូមាបានចាប់ផ្ដើមកែទម្រង់ការដឹកនាំដោយសន្យាជាមួយអាស៊ានធ្វើដំណើរទៅរកការគ្រប់គ្រងបែបស៊ីវិល។
ចាប់ពីពេលនោះមក គេសង្កេតឃើញថា ពួកយោធាក៏ចេះតែបន្ធូរដៃនៃការរឹតបន្តឹងទៅលើសេរីភាពរបស់ប្រជាជន តែសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែបន្តដាក់ទណ្ឌកម្មរហូតដល់មេដឹកនាំយោធាអនុវត្តការកែទម្រង់ជាក់ស្ដែងនៅឆ្នាំ២០១០ ហើយចាប់ពីពេលនោះមកក៏សម្រេចឱ្យមានការបោះឆ្នោតមួយ ដែលទីបំផុតជ័យជម្នះបានទៅលើគណបក្សប្រឆាំង គឺគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំដោយអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដែលជាជើងឯកអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនៅតំបន់អាស៊ី និងជាជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាព។
គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិប្រជាធិបតេយ្យ បានឡើងកាន់អំណាចក្រោមការចង្អុលវាស់វែងនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រៀបរៀងដោយពួកយោធាដោយការរឹតបន្តឹងសេរីភាពរបស់អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី មិនឱ្យឈរឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីរបស់ប្រទេសនេះបានឡើយ ក៏ព្រោះតែអ្នកស្រីមានស្វាមីជាជនជាតិអង់គ្លេស ដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញពួកយោធាហាមប្រធានាធិបតីពាក់ព័ន្ធខ្សែលោហិតជាមួយជនបរទេស។
តែយ៉ាងណា អ្នកស្រីនៅតែយកអំណាចបាន គឺជាទីប្រឹក្សារដ្ឋឋានៈស្មើប្រធានាធិបតី។ រយៈពេលប្រាំឆ្នាំនៃការកាន់អំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យ សហគមន៍អន្តរជាតិមានការភ្ញាក់ផ្អើលជាខ្លាំង ដោយសារតែភូមាដែលធ្លាប់ធ្លាក់នៅក្រោមពួកយោធាគ្រប់គ្រងជិត ៥០ឆ្នាំ បានធ្លាក់លើដៃជនស៊ីវិលវិញហើយ។ តែទីបំផុត ពួកឧត្តមសេនីយ៍ដែលញៀនធ្វើរដ្ឋប្រហារប្លន់អំណាចពីជនស៊ីវិល នៅតែមិនចោលក្បួនដដែល។
នៅថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ពួកឧត្តមសេនីយ៍ដែលជាខ្សែលោហិតនៃអតីតឧត្តមសេនីយ៍ធ្វើរដ្ឋប្រហារកន្លងមកនោះ ក៏បានប្លន់អំណាចពីជនស៊ីវិលម្ដងទៀតបន្ទាប់ពីគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិប្រជាធិបតេយ្យឈ្នះឆ្នោតជាថ្មីម្ដងទៀតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ដែលធ្វើឱ្យបក្សលម្អៀងទៅពួកយោធាសឹងតែអស់អាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា ហើយរដ្ឋប្រហារក៏កើតមានតែម្ដង។
សហគមន៍អន្តរជាតិព្រួតគ្នាថ្កោលទោសពួកយោធា ហើយសូម្បីប្រទេសខ្លះក្នុងសមាគមអាស៊ានក៏ថ្កោលទោសធ្ងន់ធ្ងរលើពួកយោធាភូមាផងដែរ។ ប្រទេសខ្លះក្នុងសមាគមនេះ ក៏ព្រមានបណ្ដេញភូមាចេញពីអាស៊ានទៀតផង ព្រោះភូមានៅពេលនេះមិនមែនប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យដូចកាលពីប្រាំឆ្នាំមុននោះទេ។ ដោយសម្រេចបោះបង់ចោលនូវគោលនយោបាយមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុង ទីបំផុត អាស៊ានបានសម្រេចជាឯកច្ឆន្ទទោះជាប្រទេសខ្លះរារែកក៏ដោយ ក៏ត្រូវតែសម្រេចតាមប្រទេសភាគច្រើន គឺដកសិទ្ធិតំណាងរបបសឹកមិនឱ្យមានសិទ្ធិនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់អាស៊ានដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២៦ តុលា សប្ដាហ៍ក្រោយនេះទេ។
ក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ដែលបានប្រជុំគ្នាកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា បានសម្រេចថា របបសឹកភូមាមិនបានធ្វើឱ្យជឿនលឿនបន្តិចសោះនូវផែនការប្រាំចំណុចដែលមេដឹកនាំអាស៊ានបានដាក់ចុះឱ្យអនុវត្តកាលពីថ្ងៃទី២៤ មេសា។
មិនត្រឹមតែមិនអនុវត្តតាមនោះទេ គឺពួកយោធាភូមារកល្បិចកិច្ចកលគ្រប់យ៉ាងរារាំងដំណើរប្រេសិតរបស់អាស៊ានទៅកាន់ប្រទេសភូមា ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ និងដើម្បីស្វែងរកការពិត គឺការត្រូវជួបអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី តែត្រូវបានពួកយោធាបដិសេធ។
ដោយមូលហេតុនេះ របបសឹកភូមាអស់ផ្លូវដើរហើយនៅពេលនេះនៅលើវេទិកាអន្តរជាតិ បើសូម្បីតែអាស៊ានខ្លួនឯងទាត់ចោលបុព្វសិទ្ធិទាំងអស់របស់ពួកយោធាទៅហើយនោះ។ ការដែលសមាគមអាស៊ានដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើមេដឹកនាំយោធាភូមា និងរបបរដ្ឋប្រហារនោះ គឺបន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុប ២៧ប្រទេសបានអនុម័តទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលស្រមោល ឬរដ្ឋាភិបាលឯកភាពជាតិរបស់ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យភូមា។
សមាជិកសភាអឺរ៉ុបជិត ៧០០សំឡេងគាំទ្រដោយចាត់ទុករដ្ឋាភិបាលស្រមោលនៅប្រទេសភូមាដែលប្រឆាំងពួកយោធា គឺជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ និងតំណាងផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជន។ ស្របពេលនេះក៏មានប្រទេសជាច្រើនទៀតមានដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា អូស្ត្រាលី ញ៉ូវហ្សឺឡែន ទីម័រខាងកើត អង់គ្លេស និងប្រទេសទាំង ២៧នៃសហភាពអឺរ៉ុប បានប្រកាសឱ្យប្រេសិតអាស៊ាន ត្រូវតែធ្វើដំណើរចូលទៅប្រទេសភូមា ហើយបើពួកឧត្តមសេនីយ៍ជំទាស់ ឬក៏រារាំង ត្រូវតែបញ្ជូនរឿងប្រទេសភូមាទៅដោះស្រាយនៅវេទិកាអន្តរជាតិផ្សេងទៀតដែលមើលទៅប្រហែលទៅដោះស្រាយនៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ឬមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិជាថ្មីម្ដងទៀត។
ត្រង់នេះហើយដែលអាស៊ានមិនចង់បញ្ជូនវិបត្តិនៅប្រទេសភូមាទៅកាន់វេទិកាក្រៅអាស៊ាននោះទេ គឺអាស៊ានចង់ដោះស្រាយដោយផ្ទៃក្នុងខ្លួនឯង។ គេសង្កេតឃើញរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី ព្រុយណេ ហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូនេស៊ី ថៃ និងវៀតណាម តែងតែបង្ហាញឆន្ទៈប្រាប់ទៅមេដឹកនាំភូមា គឺមេដឹកនាំរបបសឹកឱ្យឆាប់ទទួលយកដំណោះស្រាយរបស់អាស៊ាន ហើយបើពុំនោះទេ គឺប្រទេសភូមាប្រឈមមុខនឹងការព្យួរឋានៈជាសមាជិកអាស៊ាន ព្រោះតែប្រទេសភូមាមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យរាំងស្ទះដល់ការអភិវឌ្ឍ និងសាមគ្គីគ្នាក្នុងតំបន់អាស៊ានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែធ្វើឱ្យអាស៊ានធ្លាក់ក្នុងស្ថានភាពអសន្តិសុខ និងបាក់មុខបាក់មាត់ទៀតផង។
ប៉ុន្តែសំណួរសួរថា តើនៅពេលដែលសហគមន៍អន្តរជាតិមានដូចជាអាមេរិក អង់គ្លេស សហភាពអឺរ៉ុប សម្ដែងការសាទរដែលអាស៊ានទាត់ចោលតំណាង និងព្យួរសិទ្ធិរបស់របបសឹកនេះមិនឱ្យមានបុព្វសិទ្ធិក្នុងការចូលប្រជុំអាស៊ានក្នុងកម្រិតកំពូលៗទៅមុខទៀតនោះ តែសម្រាប់ចិននៅពេលនេះ ដូចជាមិនទាន់មានប្រតិកម្មអ្វីចំពោះវិធានការរបស់អាស៊ានដែលបិទខ្ទប់សិទ្ធិរបស់ភូមានៅឡើយទេ។
តែជាការកត់សម្គាល់ នៅមុនអាស៊ានមានវិធានការដូចនេះ ក៏គេឃើញចិនបញ្ជូនតំណាងរបស់ខ្លួនម្នាក់កាលពីចុងខែសីហា ឱ្យទៅជួបឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង ដែលជាមេរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១ កុម្ភៈ ដោយបានស្នើឱ្យឧត្តមសេនីយ៍រូបនេះកុំរំលាយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិប្រជាធិបតេយ្យឱ្យសោះ ដែលតាមប្រភពសម្ងាត់ គឺចិនមិនចង់ឃើញពួកយោធាមានវិធានការក្ដៅជ្រុលពេកទៅលើកម្លាំងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ព្រោះមិនយូរទេ របបសឹកបច្ចុប្បន្ននេះគង់តែរលាយ។
បើរលាយ មានន័យថាកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យរស់ឡើងវិញ ហើយចិនត្រូវតែមានសម្ពន្ធភាពជាមួយអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ គឺដើម្បីរក្សាមុខមាត់ខ្លះរបស់ខ្លួននៅលើវេទិកាអន្តរជាតិ និងរក្សាផលប្រយោជន៍របស់ចិន លើទឹកដីភូមាផងដែរ ព្រោះតែកន្លងមកនេះ ផលប្រយោជន៍របស់ចិនត្រូវបានពួកកុបករប្រឆាំងរបបសឹកបំផ្លិចបំផ្លាញអស់រាប់សិបលានដុល្លារ។ រោងចក្ររបស់ចិនចំនួនជាង ៣០ ត្រូវបានពួកកុបករបំផ្លាញ ដែលពួកគេចោទថាចិននៅពីក្រោយរដ្ឋប្រហារ ប៉ុន្តែទីក្រុងប៉េកាំង បានបដិសេធដាច់ថា ខ្លួនគេមិនមានផលប្រយោជន៍អ្វីនៅពីក្រោយពួកយោធានោះទេ។
មានទស្សនៈខ្លះលើកឡើងថា ចិនខ្លួនគេផ្ទាល់ចង់ដើរតួនាទីដាច់ដោយឡែក ដើម្បីសម្របសម្រួលវិបត្តិនៅភូមា ដោយរុញឱ្យពួកយោធាបន្ធូរបន្ថយការប្រឈមមុខនឹងក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ។
យ៉ាងណា ចិនស្ថិតនៅក្នុងភាពស្ងប់ស្ងាត់នេះមិនមានន័យថាចិនមិនចង់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងភូមានោះទេ គ្រាន់តែចិនចង់ប្រាប់សញ្ញាទៅពួកយោធាភូមាថា ចិនចង់នៅស្ងប់ស្ងាត់៕