ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍កម្ពុជា អះអាងថា ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង និងពលរដ្ឋភូមាអាមេរិកាំង ព្រមទាំងអ្នកស្រឡាញ់ប្រជាធិបតេយ្យជាច្រើនទៀត គ្រោងនាំគ្នាបាតុកម្មក្នុងរដ្ឋធានី Washington ដើម្បីប្រឆាំងនឹងវត្តមានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលនឹងមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងអំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ។
ប្រធានអង្គការខ្មែរអាមេរិកាំងដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (CAHRAD) លោក យ៉ាប់ គឹមទឹង បានលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សារបស់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីថ្ងៃពុធ ទី៥ មករា ថា ចំណុចសំខាន់បំផុតដែលពលរដ្ឋភូមា និងមេដឹកនាំប្រទេសសេរីជាច្រើនទៀតគ្មានជំនឿចិត្តក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិនៅភូមារបស់មេដឹកនាំខ្មែរ គឺដោយសារលោក ហ៊ុន សែន និងលោក មីន អ៊ុងឡាំង ជាប្រភេទមេដឹកនាំផ្ដាច់ការដូចគ្នា។
លោក យ៉ាប់ គឹមទឹង លើកឡើងថា ប្រវត្តិមេដឹកនាំកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការកាន់កាប់អំណាចជិត ៤០ឆ្នាំមកនេះ បានបង្ហាញពិភពលោកឱ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា លោកគ្រាន់តែជាមេដឹកនាំដែលល្មោភអំណាច បំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងប្លន់អំណាចពីគូប្រជែងនយោបាយរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏ជាមេដឹកនាំដែលមានទំនោរទៅរករបបកុម្មុយនីស្តថែមទៀត ដូចជាការប្រកាសផ្ញើវាសនារបស់កម្ពុជាលើមហាអំណាចកុម្មុយនីស្តចិន កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ជាដើម។
លោកបន្តថា តាមបទពិសោធន៍ខាងលើនេះ គេមិនជឿថាលោក ហ៊ុន សែន នឹងជំរុញឱ្យមេយោធាផ្ដាច់ការភូមា លោក មីន អ៊ុងឡាំង ដែលពលរដ្ឋភូមាចាត់ទុកថាជាមេភេរវករដ៏ឃោរឃៅនេះ ងាកទៅរកការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានទេ ព្រោះសូម្បីលោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនលោកក៏មិនមែនជាមេដឹកនាំដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្សអ្វីនោះដែរ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងនៅមុនកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដែលនឹងប្រារព្ធលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងអំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ ក្នុងឋានៈកម្ពុជា គឺជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនផងដែរនោះ។
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេង កញ្ញា លី ស្រីស្រស់ បានលើកឡើងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk នេះដែរថា បញ្ហាដែលធ្វើឱ្យគេសង្ស័យលើជំនួបរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក មីន អ៊ុងឡាំង កាន់តែខ្លាំងនោះ គឺកម្ពុជាបានប្រកាសទទួលស្គាល់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសយោធាភូមា លោក វុនណា ម៉ោងលី្វន (Wunna Maung Lwin) កាលពីដើមខែធ្នូ ថាជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសាធារណរដ្ឋភូមា ដែលជាកំហុសឆ្គងមួយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគរូបនេះបញ្ជាក់ថា លោក វុនណា ម៉ោងលី្វន (Wunna Maung Lwin) គ្រាន់តែជារដ្ឋមន្ត្រីតំណាងរដ្ឋាភិបាលផ្ដាច់ការភូមា ដែលដណ្តើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដោយខុសច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរូបនោះមិនមែនជារដ្ឋមន្ត្រីតំណាងឱ្យសាធារណរដ្ឋភូមាដោយស្របច្បាប់ដែលពិភពលោក និងពលរដ្ឋភូមាទទួលស្គាល់នោះឡើយ។
កញ្ញា លី ស្រីស្រស់ គូសបញ្ជាក់ថា ដើម្បីបំបាត់ការសង្ស័យខាងលើ និងមានការអបអរសាទរក្នុងជំនួបរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាមួយមេយោធាផ្ដាច់ការភូមា លោក មីន អ៊ុងឡាំង នៅថ្ងៃទី៨ មករា ខាងមុខនេះ លោក ហ៊ុន សែន មិនត្រូវបំភ្លេចតួអង្គដ៏សំខាន់តំណាងឆន្ទៈពលរដ្ឋភូមា គឺអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី នោះទេ។ កញ្ញា លី ស្រីស្រស់ សង្កត់ធ្ងន់ថា ជំនួបលោក ហ៊ុន សែន ជាមួយអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី គឺគន្លឹះសំខាន់បំផុតក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិនៅភូមា ហើយក៏ជាការចង់ឃើញរបស់សមាគមអាស៊ានផង និងប្រទេសមហាអំណាចលោកសេរីផង និងជាការចង់បានរបស់ពលរដ្ឋភូមាផងដែរ។
ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា លើកឡើងថា ជំនួបមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ជាមួយមេដឹកនាំយោធាផ្ដាច់ការភូមា លោក មីន អ៊ុងឡាំង មិនត្រូវបានគេមើលឃើញពីភាពវិជ្ជមាននោះទេ ត្បិតមេដឹកនាំទាំងពីរនេះសុទ្ធតែបានកើតចេញមកពីរបបសឹកធ្វើរដ្ឋប្រហារដើម្បីប្លន់អំណាចដូចគ្នា។
ជុំវិញបញ្ហានេះ គេក៏មិនអាចបំភ្លេចបានដែរនូវការឡើងកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចាប់តាំងពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ លើកបន្តុបកាលពីឆ្នាំ១៩៨៥ មក។ ដើម្បីកាន់អំណាចពេញដៃដូចសព្វថ្ងៃនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានប្លន់អំណាចពីមេដឹកនាំនយោបាយដទៃទៀតគ្រប់ល្បិចកល ដូចជាការប្លន់អំណាចពីលោក ចាន់ ស៊ី និងលោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងអំឡុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០ ជាដើម។
ទាក់ទិននឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហារប្លន់អំណាចនេះ កាលពីថ្ងៃទី៥ និងទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧ លោក ហ៊ុន សែន បានដឹកនាំកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធធ្វើរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមផ្តួលរំលំកម្លាំងរាជានិយមគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចរបស់សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដើម្បីដណ្តើមកាន់កាប់អំណាចពីព្រះអង្គដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១របស់កម្ពុជានៅពេលនោះ។
ស្រដៀងគ្នានេះ របបសឹកភូមារបស់លោក មីន អ៊ុងឡាំង បានធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្តើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលឈ្នះឆ្នោតរបស់អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី យ៉ាងព្រៃផ្សៃ ក្នុងនោះរបបយោធានេះបានសម្លាប់ពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ភូមាដែលសម្ដែងការមិនពេញចិត្តនឹងរបបសឹករបស់ខ្លួនយ៉ាងឃោរឃៅ ចាប់ពីថ្ងៃរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ មក។ ជាងនេះទៀត របបសឹកភូមា បានឃុំខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សឈ្នះឆ្នោត អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ក្រោមបទចោទប្រកាន់ចំនួន ១១ករណី ទាំងដែលរបបសឹកនេះបានសម្លាប់ពលរដ្ឋខ្លួនឯងជាង ១៣០០នាក់ រួមទាំងកុមារផង ហើយមនុស្សជាង ១ម៉ឺន ១ពាន់នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានឃុំឃាំង និងបានធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ឃុំយ៉ាងព្រៃផ្សៃផងដែរ ដូចជាបង្អត់អាហារ បង្អត់ទឹក សម្លាប់ និងចាប់រំលោភស្ត្រី ទាំងក្នុង និងក្រៅពន្ធនាគារ ជាដើម។
ក្រោមទង្វើអមនុស្សធម៌របស់របបសឹកភូមា លោក មីន អ៊ុងឡាំង ពលរដ្ឋភូមាបានចាត់ទុកថាមេដឹកនាំយោធាផ្ដាច់ការភូមារូបនេះ គឺជាមេភេរវករដ៏សាហាវព្រៃផ្សៃប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះការជួយជ្រោមជ្រែងមេភេរវករខុសច្បាប់ឱ្យទៅជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់នោះ គឺមានន័យថា លោក ហ៊ុន សែន បានចូលរួមចំណែកធ្វើបាបពលរដ្ឋភូមា និងជាការលើកតម្កើងរដ្ឋប្រហារខុសច្បាប់របស់របបសឹកនេះឱ្យកាន់តែប្រព្រឹត្តអំពើខុសច្បាប់កាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍លើកឡើងថា ទង្វើរំលោភច្បាប់ដ៏ព្រៃផ្សៃនេះ ក៏មិនខុសពីទង្វើយង់ឃ្នងរបស់បុរសខ្លាំងកម្ពុជាដែរ ព្រោះថាដើម្បីយកឈ្នះគូប្រជែងនយោបាយរបស់ខ្លួន លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងចាប់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារ ព្រមទាំងបានវាយធ្វើបាបសកម្មជនបក្សនេះរហូតបាត់បង់ជីវិតក៏មាន បន្ទាប់មកនាំគ្នាប្លន់យកអាសនៈរដ្ឋសភាទាំង ៥៥ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ជាង ៥ពាន់កន្លែងរបស់បក្សនេះ គួរឱ្យអាម៉ាស់ថែមទៀត។
ជុំវិញបញ្ហានេះ មានការលើកឡើងជាច្រើនថា ពលរដ្ឋភូមាកំពុងធ្លាក់ក្នុងការគំរាមកំហែងដល់ជីវិតពីរបបសឹកដែលបានប្លន់អំណាចដោយខុសច្បាប់ពីរដ្ឋាភិបាលឈ្នះឆ្នោត ហេតុអ្វីបានជាពួកគេមិនព្រមទទួលយកជំនួយពីលោក ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានអាស៊ាន ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិភូមា នៅពេលនេះ? ចម្លើយគឺថា ដោយសារលោក ហ៊ុន សែន មានប្រវត្តិមិនស្អាតស្អំ ធ្លាប់រំលោភច្បាប់ដូចមេយោធាផ្ដាច់ការភូមា លោក មីន អ៊ុងឡាំង នៅពេលនេះដែរ។
ប្រភពដដែលរិះគន់ថា ជំនួបរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងលោក មីន អ៊ុងឡាំង នៅថ្ងៃទី៨ និងទី៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ នេះ គ្រាន់តែដើម្បីជួយឱ្យរបបយោធាខុសច្បាប់នេះអាចកាន់អំណាចបន្តទៀតប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាការរកដំណោះស្រាយសម្រាប់ពលរដ្ឋរងគ្រោះភូមានោះទេ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ប្រទេសប្រ៊ុយណេ ព្រះចៅ ស៊ុលតង់ ជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនក្នុងឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ និងប្រទេសស្ថាបនិកអាស៊ានមួយចំនួនទៀត មានដូចជា ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី និងឥណ្ឌូនេស៊ី ជាដើម បានជំទាស់មិនឱ្យអញ្ជើញមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារភូមាចូលរួមជំនួបកំពូលអាស៊ានកាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ នោះឡើយ ជាពិសេសបន្ទាប់ពីរបបសឹកភូមា បរាជ័យក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងប្រាំចំណុចដែលត្រូវបានអនុម័តដោយជំនួបកំពូលមេដឹកនាំអាស៊ាន នៅរដ្ឋធានីហ្សាកាតា ឥណ្ឌូនេស៊ី កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា លោកនឹងទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីធ្វើជាសហប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក ជាមួយប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លទ្ធផលទៅជួបមេដឹកនាំយោធាផ្ដាច់ការភូមា នៅចុងសប្តាហ៍នេះ មិនដឹងថាតើលោក ហ៊ុន សែន អាចអង្គុយក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានក្នុងទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងនាមជាប្រធានដោយពេញមុខ ឬក៏អត់នោះទេ ខណៈពលរដ្ឋខ្មែរ និងពលរដ្ឋភូមា នៅក្រៅប្រទេស កំពុងត្រៀមធ្វើបាតុកម្មនឹងវត្តមានរបស់លោកទៅហើយនោះ៕