រឿងដ៏អាម៉ាស់មួយធ្លាក់មកលើកម្ពុជា គឺការដែលកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃសមាគមអាស៊ាន មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានតាមគ្រោងទុក ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅខេត្តសៀមរាប មានរយៈពេលពីរថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី១៨-១៩ ខែមករា សប្ដាហ៍ក្រោយនេះ។
តាមការកត់សម្គាល់របស់អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកសង្កេតការណ៍ អាចមកពីរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃសមាជិកអាស៊ានមួយភាគធំធ្វើពហិការប្រជុំ ដោយសារតែកម្ពុជាដែលមានឋានៈជាប្រធានសមាគមអាស៊ានប្រចាំឆ្នាំ បានព្យាយាមអូសតំណាងរបបសឹកភូមា មកចូលរួមប្រជុំ គឺលោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសយោធា Wunna Maung Lwin ហើយបើអាចធ្វើបាន គឺកម្ពុជានឹងអូសយកមេរដ្ឋប្រហារភូមា ឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង ដែលជាឃាតកដៃប្រឡាក់ឈាមរបស់ជនជាតិភូមារាប់ពាន់នាក់ មកចូលរួមប្រជុំនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានឡើងវិញ។
អ្វីដែលជាការកត់សម្គាល់ថែមទៀតនោះ អាចមកពីកម្ពុជាទទួលស្គាល់លោក មីន អ៊ុងឡាំង ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រទេសភូមា។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមនៃគណៈប្រតិភូកម្ពុជា និងរបបសឹកភូមា កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមករា កន្លងមក។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះបានសរសេរថា លោក មីន អ៊ុងឡាំង ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធមីយ៉ាន់ម៉ា។ បើតាមគេហទំព័ររបស់ក្រុមអ្នកវិភាគ The diplomat ក្រុមរដ្ឋាភិបាលឯកភាពជាតិប្រទេសភូមា ដែលតស៊ូយ៉ាងស្វិតស្វាញប្រឆាំងរបបសឹក ពួកគេបានបញ្ជូនញត្តិតវ៉ាចំពោះការហៅលោក មីន អ៊ុងឡាំង ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធមីយ៉ាន់ម៉ា ទៅជូនប្រទេសមេដឹកនាំសមាជិកអាស៊ាន ជាមួយនឹងការប្រឆាំងកម្ពុជាដែលមានផែនការស្ទូងរបបសឹកឱ្យឡើងមកលើវេទិកាអាស៊ានវិញ។
ទំនងដូចនេះហើយបានជាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានធ្វើពហិការមិនចូលរួមប្រជុំការបរទេសអាស៊ាន ដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅខេត្តសៀមរាប នៅសប្ដាហ៍ក្រោយ ទោះបីពួកគេមានហេតុផលមិនឡូស៊ីកមួយដែលថា ជាប់រវល់កិច្ចការក្នុងប្រទេស មិនអាចធ្វើដំណើរមកចូលរួមប្រជុំក៏ដោយ។
សំណួរមួយទៀត ចុះហេតុអ្វីបានជាប្រជុំតាម Online មិនអាចធ្វើបានដែរ?
បើតាមកាសែតបរទេស និងក្រុមអ្នកវិភាគ ការលើកពេលកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ដែលកម្ពុជាត្រូវធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការមិនចុះសម្រុងគ្នា ដោយពួកគេជំទាស់ការដែលកម្ពុជាអញ្ជើញតំណាងរបបយោធាភូមា ឲ្យមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំ។
សារព័ត៌មាន The diplomat បានសរសេរថា ប្រទេសប្រ៊ុយណេ សិង្ហបុរី ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូនេស៊ី បានប្រឆាំងផែនការណាមួយបញ្ចូលតំណាងរបបយោធាភូមា មកចូលអង្គុយក្នុងកិច្ចប្រជុំណាមួយរបស់អាស៊ានឡើងវិញ។
ចំណែកប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ស្ថិតនៅក្នុងចំណុចកណ្ដាល។ មានន័យថា ប្រទេសពីរនេះចង់បង្ហាញខ្លួនគេថាខ្លួនគេស្ថិតក្នុងជំហរអនុបវាទ។ ដោយឡែកប្រទេសឡាវ ដែលមាននិន្នាការខ្លាំងទៅរកចិន ដូចកម្ពុជាដែរ គឺបានគាំទ្រកម្ពុជាក្នុងកម្រិតមិនច្បាស់លាស់។
ប្រទេសអាស៊ានទាំង ៥ នេះ គឺជាអ្នកចេញមុខផាត់ចោលតំណាងរបបសឹកចេញមិនឱ្យចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន កាលពីចុងខែតុលា ឆ្នាំទៅមិញនេះ។ ប្រទេសទាំងនេះសម្ដែងកំហឹងដោយសារតែលោក មីន អ៊ុងឡាំង មេរដ្ឋប្រហារបានចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដែលឈ្នះការបោះឆ្នោត និងចាប់អ្នកនយោបាយរបស់គណបក្សអ្នកស្រីរាប់រយនាក់ទៀតដាក់ពន្ធនាគារ នៅគ្រាដែលប្រជាជនភូមារាប់ពាន់នាក់ ដែលងើបតវ៉ា ត្រូវបានសម្លាប់ក្រោមស្នាដៃរបបសឹក។
ពេលនោះ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រទេសប្រ៊ុយណេ អាស៊ានបានបោះជំហានដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ដោយធ្វើការដកលោក មីន អ៊ុងឡាំង (Min Aung Hlaing) ចេញពីកិច្ចប្រជុំកំពូលប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួន ដោយសារតែមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហាររូបនេះមិនបានអនុវត្តនូវអ្វីដែលជាការសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការបញ្ឈប់អំពើហិង្សានៅប្រទេសភូមា។
នៅពេលភ្នាក់ងារព័ត៌មាននៃទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters បានសួរនាំដំណើរទៅរកការបែកបាក់ក្នុងចំណោមសមាជិកអាស៊ាន លោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានត្រឹមនិយាយថា ការពន្យារការប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន គឺដោយសាររដ្ឋមន្ត្រីខ្លះលំបាកក្នុងការធ្វើដំណើរមកចូលរួមប្រជុំ។
ការបកស្រាយរបស់អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បាននាំឱ្យមានការវិភាគ និងធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញអំពីយុទ្ធសាស្ត្ររបស់កម្ពុជា ដែលបុរសខ្លាំងម្នាក់ គឺលោក ហ៊ុន សែន ដឹកនាំប្រតិភូទៅជួបមេរដ្ឋប្រហារភូមា ដែលពិភពលោកថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំង ហើយម្យ៉ាងទៀត មេដឹកនាំយោធាភូមារូបនេះកំពុងស្ថិតក្នុងដីកាចោទប្រកាន់ពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើសហគមន៍មូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ា។
ក្រៅពីនេះ របបសឹកកំពុងរងការចោទករណីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិនៅក្នុងការបាញ់បង្ក្រាបបាតុករអហិង្សា ដោយសម្លាប់មនុស្សជាង ១៤០០នាក់ និងចាប់ខ្លួនជាង ១ម៉ឺននាក់។
កាលពីឆ្នាំ២០២១ ប្រទេសប្រ៊ុយណេ បានស្នើឲ្យផាត់ចោលរបបសឹកមិនឱ្យចូលប្រជុំអាស៊ាន ដោយមានការគាំទ្រជាឯកច្ឆន្ទ។ តែសម្រាប់កម្ពុជាដែលកាន់តំណែងប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះ បានប្រកាសធ្វើការជាមួយរបបសឹកភូមា ហើយសន្យាយករបបសឹកនេះត្រឡប់មកវិញទៀតផង។ នយោបាយការបរទេសរបស់លោក ហ៊ុន សែន ពុំអាចរកប្រទេសណាចេញមុខមកគាំទ្រឡើយ ទោះប្រទេសឡាវ ក៏ដោយ។
ដោយចង់ឈ្នះនឹងរឿងនេះ បុរសខ្លាំងកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បានដឹកនាំប្រតិភូកម្ពុជាទៅកាន់ទីក្រុងណៃពិដោរ កាលពីសប្តាហ៍មុន ដែលនាំឲ្យប្រជាជនភូមា ប្រតិកម្មជាខ្លាំង ដោយពួកគេធ្វើបាតុកម្មដុតរូបថតលោក ហ៊ុន សែន និងជាន់ឈ្លីទៀតផង។ ប្រជាជនភូមា ហៅជំនួបរវាងលោក ហ៊ុន សែន និងមេរដ្ឋប្រហារ មីន អ៊ុងឡាំង គឺជាការបំផ្លាញឆន្ទៈរបស់ប្រជាជនភូមា ហើយចោទថាលោក ហ៊ុន សែន មានផែនការអាក្រក់មកទទួលស្គាល់របបសឹកភូមា។
តាមរយៈនៃការលើកពេលប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ដោយមិនកំណត់ពេលវេលាឡើងវិញ នាំឱ្យមានការសន្និដ្ឋានថា នេះជាលើកដំបូងដែលកម្ពុជាធ្វើឱ្យកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសជួបឧបសគ្គក្នុងដំណើរទៅរកការបែកបាក់។
នេះគឺជាបរាជ័យយ៉ាងពិតប្រាកដដែលលោក ហ៊ុន សែន អួតអាងអំពីជោគជ័យរបស់លោកដែលពួកយោធាស្នើឱ្យមានបទឈប់បាញ់គ្នា តែបែរជាពួកយោធា មីន អ៊ុងឡាំង មិនបានអនុវត្ត ហើយផ្ទុយទៅវិញ ពួកយោធាកាន់តែបើកការវាយប្រហារលើកម្លាំងប្រឆាំង គឺសូម្បីលំនៅឋានជនស៊ីវិល និងមន្ទីរពេទ្យ សាលារៀនរបស់សិស្ស ក៏ពួកយោធាបើកការវាយប្រហារតាមអាកាសកម្ទេចចោលដែរ។
ជាក់ស្ដែង មន្ទីរពេទ្យពីរកន្លែង និងសាលារៀនមួយកន្លែងនៅរដ្ឋការ៉េន ត្រូវពួកយោធាទម្លាក់គ្រាប់បែកបាញ់រះកម្ទេច កាលពីថ្ងៃពុធ ទី១២ មករា នាំឱ្យអង្គការសហប្រជាជាតិថ្កោលទោសរបបសឹកយ៉ាងខ្លាំង៕