ខណៈលោក ហ៊ុន សែន តែងអះអាងថាខ្លួនជាអ្នកអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែកម្ពុជានៅតែជាប្រទេសមួយដែលក្រីក្របំផុតក្នុងលោក។ ក្នុងខណៈដែលលោក ហ៊ុន សែន អួតអាងថាខ្លួនជាអ្នកស្រឡាញ់សន្តិភាព និងថែរក្សាស្ថិរភាពសង្គម លោកត្រូវបានគេស្គាល់ពាសពេញពិភពលោកថាជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការអមទៅដោយមន្ត្រីពុករលួយ មន្ត្រីបែបជើងកាង និងក្រុមឧត្តមសេនីយ៍ដៃឆៅជាច្រើនរូប។
តើហេតុអ្វីបានជាការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជិត ៤០ឆ្នាំមកនេះ នៅតែធ្វើឲ្យកម្ពុជាជាប្រទេសក្រីក្រ ហើយមានឈ្មោះកាន់តែអាក្រក់ក្នុងឆាកអន្តរជាតិថែមទៀតនោះ?
លោក ហ៊ុន សែន តែងតែឃោសនាអំពីការអភិវឌ្ឍសង្គម និងការប្ដេជ្ញាការពារស្ថិរភាពសង្គម។ ចំពោះការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីរបស់គាត់បានអួតអំពីសំណង់អគារខ្ពស់ៗរបស់ក្រុមគ្រួសារគាត់ និងរបស់ក្រុមហ៊ុននានាក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ អួតអំពីសំណង់ផ្លូវ ថ្នល់ ស្ពាន ដែលប្រើប្រាស់លុយជំនួយ និងបំណុលបរទេសរាប់រយលានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ អួតអំពីការស្ទះសំរាម និងការកកស្ទះចរាចរក្នុងទីក្រុងថាជាតឹកតាងនៃការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។
លោក ហ៊ុន សែន តែងតែលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលរបស់គាត់គឺជារដ្ឋាភិបាលសេដ្ឋកិច្ច ឬទីណាមាន ហ៊ុន សែន ទីនោះមានការអភិវឌ្ឍ។ ការលើកឡើងនូវសារទាំងនេះ គឺចង់បញ្ជាក់ថា គាត់ជាអ្នកយកចិត្តទុកដាក់លើការអភិវឌ្ឍសង្គម ដើម្បីឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររុងរឿង ប៉ុន្តែតើលោក ហ៊ុន សែន ពិតជាមានចេតនាពិតប្រាកដក្នុងកិច្ចអភិវឌ្ឍសង្គមដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋ និងដើម្បីជាតិដែរឬទេ?
ក្រោមការគ្រប់គ្រងអំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងអំឡុងពេលប្រមាណបួនទសវត្សមកនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសក្រីក្របំផុតមួយក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្របំផុតនានាក្នុងពិភពលោកនេះ។ ជាមួយគ្នានេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក៏បានក្លាយជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របំផុតមួយក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របំផុតក្នុងលោក។
ដូច្នេះ បើគេពិនិត្យមើលអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រីក្របំផុតនៃប្រទេស និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនេះ គេអាចមានមន្ទិលអំពីចេតនាលោក ហ៊ុន សែន ចំពោះពាក្យថាអភិវឌ្ឍន៍របស់គាត់។
ផ្ទុយពីស្ថានភាពក្រីក្របំផុតនៃប្រទេសជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ លោក ហ៊ុន សែន ក្រុមគ្រួសារ និងបក្ខពួករបស់គាត់ កំពុងរស់នៅក្នុងកម្រិតជីវភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់។ បើអ៊ីចឹង តើការអភិវឌ្ឍដែលគាត់កំពុងអួតអាងនោះ គឺជាការអភិវឌ្ឍសម្រាប់នរណា? សម្រាប់តែក្រុមគ្រួសារ និងបក្សពួកគាត់ឬយ៉ាងណា?
ដើម្បីវិភាគលើចេតនារបស់គាត់ចំពោះការអភិវឌ្ឍក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គេគួរពិនិត្យមើលលើព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនដែលបានកើតឡើងកន្លងមក។
ក្រោយការចាប់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺលោក កឹម សុខា និងការរំលាយគណបក្សនេះក្នុងឆ្នាំ២០១៧ សហគមន៍អឺរ៉ុប និងប្រទេសអាមេរិកបានធ្វើការចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ជាច្រើនលើកច្រើនសា ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយស្ថានភាពនយោបាយ បើមិនដូច្នោះទេ កម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងផលវិបាកនៃការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA និង GSP។ លោក ហ៊ុន សែន បានបង្ហាញការមិនខ្វល់ និងថែមទាំងពន្យុះឱ្យគេបិទប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនោះទៀតផង។
បើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់វិទ្យាស្ថាន Enrich Institute ដែលផ្សាយនាខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ថាប្រទេសកម្ពុជាបាននាំទំនិញទៅលក់នៅទីផ្សារអឺរ៉ុបក្រោមគម្រោងរួចពន្ធ EBA ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជិត ៦ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
បើផ្អែកលើសេចក្ដីរាយការណ៍ពីធនាគារពិភពលោក រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក និងប្រភពមួយចំនួនទៀតនោះ តួលេខក្នុងឆ្នាំ២០១៩ បានបង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជាបាននាំទំនិញទៅលក់នៅប្រទេសអាមេរិកមានទំហំជាទឹកប្រាក់ប្រមាណជាង ៥ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
ដូច្នេះទំហំពាណិជ្ជកម្មប្រទេសកម្ពុជាដែលនាំចេញទៅអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺស្មើនឹងទឹកប្រាក់ប្រមាណជាង ១ម៉ឺនលានដុល្លារ។ នេះជាទំហំពាណិជ្ជកម្មមួយដ៏ធំធេងខ្លាំងណាស់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន មិនខ្វល់ថានឹងអាចបាត់បង់។ នេះវាមានន័យថា លោក ហ៊ុន សែន មិនគិតអំពីការខាតបង់របស់ជាតិ ការប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬការអភិវឌ្ឍសង្គមអ្វីឡើយ ឬនិយាយម្យ៉ាងទៀតថា គាត់មិនមែនជាមនុស្សចង់ឱ្យមានការអភិវឌ្ឍសង្គមបែបខ្លួនទីពឹងខ្លួននោះទេ។
ផ្ទុយទៅវិញ លោក ហ៊ុន សែន សុខចិត្តជ្រើសរើសយកផ្លូវពង្រឹងអំណាចផ្ដាច់ការ រឹតបន្តឹងសេរីភាពនយោបាយ និងបង្កការភ័យខ្លាចក្នុងសង្គម បើទោះជាបាត់អត្ថប្រយោជន៍ជាតិដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់ដែលបានមកពីបណ្តាប្រទេសលោកសេរីក្តី។ គាត់បាននាំប្រទេសកម្ពុជាធ្វើដំណើរតាមផ្លូវរបបខ្មែរក្រហម ដោយងាកទៅរកចិនជ្រៅទៅៗ បើទោះបីជាមានការចាញ់ប្រៀប ឬមានឱនភាពផ្នែកជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសចិនយ៉ាងណាក៏ដោយ។
យោងតាមធនាគារពិភពលោក និងប្រភពដទៃទៀត ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ប្រទេសកម្ពុជាបាននាំទំនិញលក់ទៅប្រទេសចិន មានទំហំជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ ១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក និងនាំចូលទំនិញពីប្រទេសនេះវិញប្រមាណជា ៧ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
គេអាចនិយាយឱ្យងាយយល់ថា កម្ពុជាយកលុយពីចិនបានតែ ១ពាន់លានដុល្លារ រីឯចិនវិញយកលុយពីកម្ពុជាបាន ៧ពាន់លានដុល្លារ ឬចិនយកលុយពីកម្ពុជាចំនួន ៧ដងច្រើនជាងកម្ពុជាយកលុយពីចិន។
អ្នកតាមដាននយោបាយក្នុងសង្គមមួយរូប គឺលោក សុខ សុគន្ធ បានថ្លែងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk នៃសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមីនា កន្លងទៅនេះថា ក្រោមគម្រោងពាណិជ្ជកម្មសេរីទាំងស្រុងជាមួយចិន បច្ចុប្បន្នទឹកលុយដែលកម្ពុជានាំទំនិញទៅលក់នៅប្រទេសចិន មានចំនួនប្រមាណ ២ពាន់លានដុល្លារ គឺប្រហាក់ប្រហែលស្មើនឹងទំហំទឹកប្រាក់នៃតម្លៃពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាក្រោមគម្រោង EBA របស់សហគមន៍អឺរ៉ុប ចំនួន ២០% ដែលត្រូវបានគេកាត់ចោលនោះ។
លើសពីការខាតបង់ផលប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្ម ការនាំប្រទេសកម្ពុជាទៅទិសចិនតែមួយ ក៏ជាហានិភ័យខ្ពស់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ អ្នកតាមដាននយោបាយកម្ពុជាតែងតែលើកឡើងថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងបង្កើតសមរភូមិនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជារវាងមហាអំណាចផ្ដាច់ការចិន និងមហាអំណាចសេរី ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ជាដើម។ ការលើកឡើងពីអ្នកវិភាគទាំងនោះ គឺជាការសម្ដែងក្តីកង្វល់អំពីលទ្ធភាពនៃការកើតឡើងនូវអស្ថិរភាពសង្គមកាន់តែខ្លាំងក្នុងពេលអនាគត។ ជាមួយគ្នានេះ គេអាចចោទសួរថា តើលោក ហ៊ុន សែន ចង់បង្ការអស្ថិរភាពសង្គមដែរឬទេ?
បើគេសង្កេតអំពីប្រវត្តិនៃការពង្រឹងអំណាចរបស់គាត់ លោក ហ៊ុន សែន តែងតែបង្កើតបញ្ហាដើម្បីគ្រប់គ្រង និងរក្សាអំណាច។ ដើម្បីបានគ្រប់គ្រងអំណាចតែឯង លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធាទម្លាក់សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១ ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧។ មុននឹងធ្វើរដ្ឋប្រហារនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានបង្កើតនូវបញ្ហាអស្ថិរភាពសង្គមជាច្រើនតាមរយៈការបង្កការផ្ទុះអាវុធជាញឹកញយ ចោទ និងចាប់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សជាបន្តបន្ទាប់។ អ្នកខ្លះត្រូវបានគេសម្លាប់យ៉ាងឃោរឃៅ។ ទង្វើបែបនេះ ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន អនុវត្តជាបន្តបន្ទាប់រហូតមកដល់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានគាត់រំលាយចោលកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧។
ដូច្នេះ ចំណុចនេះបញ្ជាក់ថា តាមពិត លោក ហ៊ុន សែន បង្កើតអស្ថិរភាពសង្គមជាជាងសន្តិភាព គឺវាផ្ទុយពីអ្វីដែលគាត់ធ្លាប់អួតថា គាត់ជាអ្នកស្រឡាញ់សន្តិភាពនោះ ឬនិយាយឱ្យងាយស្តាប់ គឺគាត់ជាមនុស្សត្រូវការអស្ថិរភាពសង្គម។
កាលពីពាក់កណ្តាលខែមីនា កន្លងទៅនេះ សារនយោបាយរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិក និងសារនយោបាយរបស់គណៈប្រតិភូសហគមន៍អឺរ៉ុប បានចេញផ្សាយស្រដៀងគ្នាអំពីផលចំណេញសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលអាចទទួលបានពីការដោះលែងលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
សារនេះអាចមានន័យថា ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន ព្រមផ្តល់សេរីភាពនយោបាយឡើងវិញដល់លោក កឹម សុខា ប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ជំនួយ ឬកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្សេងៗទៀត។ ប្រសិនបើដូច្នោះមែននោះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងរីកចម្រើនខ្លាំងឡើង ហើយជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក៏កាន់តែធូរធារតាមនោះដែរ។
ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន ហាក់ដូចជាមិនខ្វល់នឹងអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋដូចការក្រើនរំឭកបែបនេះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោក ហ៊ុន សែន ហាក់ដូចជាចង់បានអស្ថិរភាពសង្គមទៅវិញ។ គាត់ខ្លួនឯងធ្លាប់ចោទប្រកាន់លោក សម រង្ស៊ី និងគូកនថាជាអ្នកនយោបាយបង្កើតចលាចលសង្គម ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ៊ីចឹងមែន ចុះហេតុអ្វីបានជាគាត់អនុញ្ញាតឱ្យលោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមរបស់គាត់មានសិទ្ធិធ្វើនយោបាយតាមរយៈគណបក្សភ្លើងទៀន?
នៅទីបញ្ចប់នៃសេចក្តីពិត លោក ហ៊ុន សែន មិនចង់បានការអភិវឌ្ឍសង្គមទេ តែចង់បានអស្ថិរភាពសង្គមជាង គឺអស្ថិរភាពដែលលោកជាអ្នកបង្កើត និងជាអ្នកគ្រប់គ្រង៕