រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទៅលើប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា និងអនុញ្ញាតឱ្យមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងរូបនេះមានសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះ។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អេនតូនី ប្លីងខេន (Antony Blinken) បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា កន្លងទៅបន្ទាប់ពីជំនួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន ក្នុងអំឡុងពេលនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិកថា លោកមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីការរឹតត្បិតសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ។
លោក អេនតូនី ប្លីងខេន ជំរុញឱ្យកម្ពុជាទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់នយោបាយនានាដែលកំពុងតែកើតមានឡើងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ និងអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងរងការរឹតត្បិតសេរីភាព អាចចូលរួមដោយសេរីក្នុងការបោះឆ្នោតអសកលឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះឡើងវិញ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងស្របពេលដែលមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ត្រូវបានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយអស់រយៈពេលជាង ៤ឆ្នាំដោយប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា ដែលគេដឹងថាជាស្ថាប័នក្រោមបញ្ជារបស់បក្សកាន់អំណាចរហូតមក។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនដោយការលើកឡើងអំពីការបោះឆ្នោត អំពីសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែលោក ប្រាក់ សុខុន មិនបានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អេនតូនី ប្លីងខេន អំពីការជំរុញឱ្យកម្ពុជាទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា នោះឡើយ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ បានបដិសេធថា រដ្ឋាភិបាល និងតុលាការកម្ពុជា មិនបានចោទសហរដ្ឋអាមេរិកថាបានពាក់ព័ន្ធក្នុងសំណុំរឿងសន្ទិដ្ឋភាពជាមួយរដ្ឋបរទេសរបស់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ដើម្បីផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែលោក កឹម សុខា ជាអ្នកនិយាយដោយខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍កម្ពុជា លោក សុខ សុគន្ធ បានលើកឡើងបែបចំអកក្នុងកិច្ចពិភាក្សាកម្មវិធី Idea Talk កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ នេះថា ប្រសិនបើលោក កឹម សុខា ជាអ្នកអះអាងថាអាមេរិកពិតជាបានរួមគំនិតរៀបចំផែនការជាមួយលោកប្រាកដមែន ហើយរដ្ឋាភិបាល និងតុលាការកម្ពុជាមិនបានចោទសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងសំណុំរឿងនេះទៀត ដូច្នេះមានន័យថា ការចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា ពីបទឃុបឃិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាង ៤ឆ្នាំមកនេះ ដូច្នេះមានន័យថា លោក កឹម សុខា ជាអ្នកចោទខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្ថែមថា ការលើកឡើងរបស់លោក កឹម សុខា ក្នុងខ្សែវីដេអូដែលមានរយៈពេលជាងមួយម៉ោងរបស់គាត់ មិនមានខ្លឹមសារណាមួយដែលបង្ហាញពីការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែខ្លឹមសារទាំងនោះបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីការជំរុញឲ្យមានការប្រកួតប្រជែងយកឈ្នះគ្នាតាមរយៈនៃការបោះឆ្នោតទៅវិញ ដូច្នេះភស្តុតាងដែលរដ្ឋាភិបាលកាត់ផ្នែកខ្លះនៃវីដេអូរយៈពេលជាងមួយម៉ោងនោះ មិនអាចយកជាការបានទេ ព្រោះបាត់ខ្លឹមសារផ្តើមសេចក្តី តួសេចក្តី និងខ្លឹមសារនៃសេចក្តីបញ្ចប់ដែលលោក កឹម សុខា ចង់និយាយប្រាប់ទៅអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក សុខ សុគន្ធ លើកឡើងថា វិបត្តិនយោបាយចាក់ស្រេះនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ គឺបង្កឡើងដោយបក្សកាន់អំណាចទាំងអស់។ ជាក់ស្តែង រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងប្លន់យកអាសនៈរបស់តំណាងរាស្ត្រ ព្រមទាំងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់គណបក្សនេះទាំងដែលខ្លួនមិនទាន់បានកាត់ទោសពីបទណាមួយលើលោក កឹម សុខា នៅឡើយ។
លោកបន្តថា ការចូលទៅចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ទាំងកណ្តាលអាធ្រាត្រកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ក៏បានរំលោភបំពានលើអភ័យឯកសិទ្ធិសភាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក្នុងនាមលោក កឹម សុខា ជាអនុប្រធានសភាជាតិកម្ពុជានៅពេលនោះ។
មេធាវីតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលជាដើមបណ្ដឹង គឺលោក គី តិច ធ្លាប់លើកឡើងកាលពីពេលកន្លងទៅថា មានប្រទេសចំនួន៩ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា ក្នុងនោះរួមមាន៖
- ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី (Indonesia)
- ប្រទេសយូហ្គោស្លាវី (Yugoslavia)
- ប្រទេសស៊ែប៊ី (Serbia)
- ប្រទេសអូស្ត្រាលី (Australia)
- សហរដ្ឋអាមេរិក (USA)
- ប្រទេសកាណាដា (Canada)
- សហភាពអឺរ៉ុប (EU)
- ប្រទេសតៃវ៉ាន់ (Taiwan)
- និងប្រទេសឥណ្ឌា (India) ផងដែរ។
ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ ប្រធានគណបក្សបំណងពលរដ្ឋ លោក អិត សារុំ ធ្លាប់បានលើកឡើងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា បើយោងតាមគោលការណ៍វិនិច្ឆ័យយុត្តិធម៌ ដោយសំអាងអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់នៃបទល្មើសដែលបានចោទប្រកាន់ចំពោះអង្គពាក់ព័ន្ធនានា តុលាការកម្ពុជាគួរតែដល់ពេលកោះហៅរដ្ឋបរទេសទាំង៩ ដែលមេធាវីដើមបណ្ដឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានអះអាងកាលពីកន្លងទៅហើយ ដើម្បីជួយតុលាការក្នុងការកាត់ក្តីឱ្យមានភាពយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវក្នុងសំណុំរឿងនេះ។
ប្រធានគណបក្សរូបនេះបញ្ជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ជំហរកាន់តែច្បាស់ហើយមកកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអំឡុងពេលនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-អាមេរិកកាលពីថ្ងៃទី១២-១៣ ឧសភា កន្លងទៅ ថាព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកបានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចចិត្តក្នុងការំឭកខួបលើកទី៣០ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ដោយកំណត់ឱ្យមេដឹកនាំខ្មែរលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវតែអនុវត្តឱ្យបានតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាជាដាច់ខាត ដើម្បីធានានូវការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងអព្យាក្រឹតភាពរបស់ខ្លួនក្នុងនាមរដ្ឋឯករាជ្យឡើងវិញ។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍លើកឡើងថា សហគមន៍អន្តរជាតិនាំគ្នាបង្ហាញជំហរចង់ដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា ក្នុងគោលបំណងដើម្បីកុំឱ្យបញ្ហានេះកាន់តែរីកក្លាយទៅជាវិបត្តិផ្សេងទៀត ដែលអាចជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់សន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ ហើយលោក កឹម សុខា ក៏ទំនងជាគន្លឹះសំខាន់បំផុតមួយក្នុងដំណោះស្រាយនៃវិបត្តិនេះដែរ៕